Η γενικότερη προσέγγιση του προβλήματος των ζιζανίων στη βιολογική γεωργία δε θέλει να τα βλέπει σαν εχθρούς. Ο κύριος στόχος της βιολογικής διαχείρισης ζιζανίων είναι να μεταφέρουμε τα ζιζάνια σ’ ένα επίπεδο όπου δεν θα δημιουργούν ανταγωνισμό. Ο έλεγχος τους στη Βιολογική γεωργία επιτυγχάνεται με πολλούς τρόπους.
ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Τα κυριότερα προληπτικά μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση των διαφόρων ζιζανίων είναι η χρησιμοποίηση σπόρου σποράς, κοπριάς και κάθε άλλου υλικού απαλλαγμένου από σπόρους ή όργανα αγενούς αναπαραγωγής των ζιζανίων και ο επιμελής καθαρισμός των μηχανημάτων που χρησιμοποιήθηκαν σε μολυσμένες από ζιζάνια περιοχές πριν από τη χρησιμοποίησή τους σε μη μολυσμένες περιοχές.
ΒΟΤΑΝΙΣΜΑ
Είναι η αρχαιότερη αλλά και η απλούστερη μέθοδος καταπολέμησης των ζιζανίων. Η μέθοδος αυτή, η οποία συνίσταται στην αφαίρεση των ζιζανίων με το χέρι, τείνει να εγκαταλειφθεί επειδή είναι επίπονος, χρονοβόρος και χαρακτηρίζεται από το υψηλό κόστος και την αδυναμία εφαρμογής σε μη γραμμικές καλλιέργειες.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑΤΩΝ
Διάλυμα σαπουνιού με οινόπνευμα
Για την παρασκευή ενός λίτρου διαλύματος, διαλύουμε 20 γραμμάρια πράσινο σαπούνι (4 κουταλάκια γλυκού) σε λίγο ζεστό νερό και αφού συμπληρώσουμε την υπόλοιπη ποσότητα του νερού (μέχρι να γίνει ένα λίτρο) προσθέτουμε 10 γραμμάρια φωτιστικό οινόπνευμα (2 κουταλάκια γλυκού). Ψεκάζοντας με το διάλυμα, μπορούμε να περιορίσουμε τις προσβολές -εφόσον βρίσκονται στα πρώτα στάδια- από μελίγκρες, αλευρώδεις, ακάρεα (τετράνυχοι) και από άλλα έντομα που απομυζούν τους χυμούς των φυτών μας. Είναι το μοναδικό σκεύασμα, που θα το βρούμε και στην αγορά, με άδεια κυκλοφορίας. Η δραστική ουσία είναι άλατα λιπαρών οξέων καλίου και τα εμπορικά σκευάσματα που κυκλοφορούν είναι Acaridoil, Duxon, Savona.
Παρασκεύασμα πρόπολης
Η πρόπολη είναι το τελικό προϊόν της επεξεργασίας των ρητινών που συλλέγονται από τις μέλισσες από διάφορες φυτικές πηγές (πεύκα, ιτιές, οξιές, λεύκες, βελανιδιές κ.λπ.). Εχει χρώμα σκούρο καφέ, υφή κολλώδη σε θερμοκρασία άνω των 25° C και άρωμα που θυμίζει βανίλια και μέλι. Οι μέλισσες χρησιμοποιούν την πρόπολη ως δομικό και απολυμαντικό υλικό, καθώς επίσης και για να βαλσαμώσουν τους εισβολείς της κυψέλης. Τα παρασκευάσματά της μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία από μυκητολογικά και βακτηριολογικά προβλήματα σε πλήθος καλλιεργειών. Βοηθάει, επίσης, στην επούλωση των πληγών του κλαδέματος και των φυσικών καταστροφών (όπως χαλάζι, παγετός κ.λπ.). Μπορούμε να την προμηθευτούμε από κάποιο μελισσοκόμο και να παρασκευάσουμε τα δικά μας διαλύματα. Βάζουμε την αναγκαία ποσότητα πρόπολης στην κατάψυξη και αφού ξεραθεί τελείως, την τρίβουμε με έναν απλό τρίφτη ώστε να γίνει όσο πιο ψιλή γίνεται. Στη συνέχεια, διαλύουμε 150 γρ. πρόπολη, σε 1 λίτρο νερό προσθέτοντας 1 γρ. λεκιθίνη σόγιας ως βοηθητικό της διάλυσης και σε ένα άλλο μπουκάλι, 300 γρ. πρόπολη σε 900 γρ. φωτιστικό οινόπνευμα, προσθέτοντας και πάλι 1 γρ. λεκιθίνη. Τα διαλύματα παραμένουν για 20 ημέρες στα μπουκάλια και κάθε 2 μέρες τα αναδεύουμε ώστε να διαλυθούν καλύτερα. Αφού τα φιλτράρουμε τα τοποθετούμε ξεχωριστά σε σκούρα μπουκάλια και τα φυλάμε σε σκοτεινό μέρος. Οταν έχουμε μυκητολογικά προβλήματα στα λουλούδια ή στα φυτά του κήπου, μπορούμε να βάλουμε 10 γρ. αλκοολικού μαζί με 10 γρ. υδάτινου διαλύματος σε 10 λίτρα νερό και εάν θέλουμε να το ενισχύσουμε προσθέτουμε και 20 γρ. υδατοδιαλυτό θειάφι. Με αυτό ψεκάζουμε τα φυτά μας, τις απογευματινές ώρες όταν ο ήλιος έχει πέσει αρκετά.
Παρασκεύασμα από το ξύλο της Κάσσιας
Τη βρίσκουμε στα καταστήματα που διακινούν βότανα, υπό μορφήν τριμμάτων ξύλου. Προέρχεται από το τροπικό δένδρο Quassia Amara. Στο παρελθόν, με τα τρίμματα του ξύλου, έφτιαχναν τσάι με το οποίο καταπολεμούσαν τα σκουληκάκια στο έντερο των μικρών παιδιών.
Παίρνουμε 50 γραμμάρια τριμμάτων ξύλου (όσο πιο θρυμματισμένα τόσο καλύτερα) τα οποία τα βράζουμε 1 ώρα σε 1 λίτρο νερό. Αφού τα αφήσουμε 24 ώρες, τα φιλτράρουμε, προσθέτουμε 100 γραμμάρια πράσινο σαπούνι διαλυμένο σε 4 λίτρα νερό και με αυτό το διάλυμα μπορούμε να ελέγξουμε τους πληθυσμούς αρκετών μυζητικών εντόμων (μελίγκρες, ψώρες, κ.λπ.)
Μπετονίτης
Μπορούμε να τον προμηθευτούμε από τα καταστήματα που πωλούν υλικά για την οινοποίηση. Είναι ένα πέτρωμα σε μορφή πολύ ψιλής σκόνης. Διαλύουμε σε ένα λίτρο νερό 40 γραμμάρια μπετονίτη, 20 γραμμάρια πράσινο σαπούνι, 10 γραμμάρια φωτιστικό οινόπνευμα, 5 γραμμάρια εκχύλισμα φυκιών (κυκλοφορούν αρκετά σκευάσματα στο εμπόριο) και 2 – 3 γραμμάρια υδατοδιαλυτό θειάφι. Με αυτό το διάλυμα μπορούμε να ψεκάσουμε τα φυτά μας με πολύ καλά αποτελέσματα, όταν υπάρχουν προσβολές από μυζητικά έντομα (μελίγκρες, ακάρεα, κ.λπ.)
Παρασκεύασμα από πολυκόμπι
Βοηθάει στην ανάπτυξη των φυτών, στην ενδυνάμωση της φυσικής τους άμυνας, στον έλεγχο του πληθυσμού αρκετών εχθρών (καρπόκαψα, μύγα της κερασιάς, ακάρεα κ.λπ.), αλλά ιδιαίτερα βοηθάει στα μυκητολογικά προβλήματα (ωίδιο, περονόσπορος, μονίλια, βοτρύτης κ.λπ.). Χρησιμοποιούμε όλο το φυτό, που μπορείτε να μαζέψετε οι ίδιοι, εκτός από τις ρίζες. Για κάθε κιλό φρέσκου φυτού χρησιμοποιούμε 10 λίτρα νερό. Αφήνουμε να μουλιάσει για μία ώρα, το διαλύουμε σε 30 λίτρα νερό και ψεκάζουμε. Οταν χρησιμοποιούμε αποξηραμένο φυτό (150 – 200 γραμμάρια/10 λίτρα νερό) θα πρέπει πριν κάνουμε την τελική διάλυση να το βράσουμε για λίγα λεπτά.
Παρασκεύασμα από αψιθιά
Βοηθάει στον έλεγχο του πληθυσμού αρκετών εχθρών (μελίγκρες, μυρμήγκια, ακάρεα, καρπόκαψα, κάμπια του λάχανου κ.λπ.).
Χρησιμοποιούμε όλο το φυτό, χωρίς τις ρίζες. Η κατάλληλη εποχή για τη συγκομιδή της είναι από το καλοκαίρι έως την αρχή του φθινοπώρου (πριν από την πλήρη άνθιση). Χρειαζόμαστε 500 γραμμάρια φρέσκου φυτού ή 30 γραμμάρια αποξηραμένου για κάθε 10 λίτρα νερό. Βράζουμε το νερό και το ρίχνουμε σε ένα δοχείο μαζί με την αψιθιά. Μόλις κρυώσει, ψεκάζουμε απευθείας τις καλλιέργειές μας σε αραιώσεις που ποικίλλουν ανάλογα με το πρόβλημα. Στην περίπτωση των μυρμηγκιών ψεκάζουμε στο έδαφος.
Oλα τα παραπάνω σκευάσματα για να «λειτουργήσουν» χρειάζονται τουλάχιστον 3-4 επαναλήψεις, ανά 2-3 ημέρες. Επίσης, οι επεμβάσεις θα πρέπει να γίνονται με την εμφάνιση του προβλήματος. Σε διαφορετική περίπτωση, δεν θα μας δώσουν ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Τελειώνοντας, θα πρέπει να πούμε ότι τα εκχυλίσματα φυτών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο εχθρών και ασθενειών είναι πάρα πολλά. Εκτός από αυτά που αναφέραμε παραπάνω, μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης: φτέρες, ευκάλυπτος, καμφορά, μέντα, δυόσμος, σκόρδο, κρεμμύδι, καρότο, ντομάτα, αρτεμισία, μαντζουράνα, βαλεριάνα, χιλιόφυλλο, ρεβέντι, πύρεθρο, καπνός, κ.λπ.
Παρασκεύασμα από χαμομήλι
Εκτός των άλλων (απολύμανση των σπόρων, αύξηση της φύτρωσής τους, κ.λπ.) βοηθάει στην αντιμετώπιση αρκετών μυκητολογικών προβλημάτων. Χρησιμοποιούνται τα άνθη, σε αναλογία 50 γραμμάρια σε 10 λίτρα νερό. Βράζουμε το νερό και το ρίχνουμε σε ένα δοχείο μαζί με το χαμομήλι, μόλις κρυώσει ψεκάζουμε, χωρίς περαιτέρω αραίωση, τα φυτά μας.
Παρασκεύασμα τσουκνίδας
Χρησιμοποιούμε όλο το φυτό, χωρίς τις ρίζες. Μπορούμε είτε να τη μαζέψουμε οι ίδιοι είτε να την αγοράσουμε από τη λαϊκή αγορά. Αν θέλουμε να την αποξηράνουμε η καλύτερη εποχή για τη συλλογή της είναι το καλοκαίρι, πριν από τη δημιουργία των σπόρων. Για κάθε κιλό φρέσκου φυτού ή 200 γρ. αποξηραμένου χρησιμοποιούμε 10 λίτρα νερό. Βάζουμε την τσουκνίδα σε ένα δοχείο (όχι μεταλλικό) και την αφήνουμε να μουλιάσει, ανακατεύοντάς την, όμως, σε καθημερινή βάση. Μετά μία ημέρα και χωρίς περαιτέρω αραίωση, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το διάλυμα, για να ελέγξουμε προσβολές (στα πρώτα στάδια) από μελίγκρες. Οι ψεκασμοί θα πρέπει να γίνονται αργά το απόγευμα, για να μην έχουμε εγκαύματα.
ΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
Επιλογή καλλιέργειας ή και ποικιλίας, ρύθμιση του χρόνου σποράς και της πυκνότητας φύτευσης.Καλλιέργεια και τεχνικές σποράς. Η καλή προετοιμασία της σποροκλίνης, η επιλογή σπόρου ομοιόμορφου μεγέθους, η πυκνότερη και σε ομοιόμορφο βάθος σπορά των καλλιεργούμενων φυτών, συμβάλλουν επίσης στην αντιμετώπιση των ζιζανίων.
Ένας εναλλακτικός τρόπος είναι η ¨
ψεύτικη σπορά¨. Γίνεται προετοιμασία του χωραφιού για σπορά, αλλά δε σπέρνεται έτσι ώστε να υπάρχει χρόνος για βλάστηση των ζιζανίων. Ακολουθεί ενσωμάτωσή τους και νέα προετοιμασία της σποροκλίνης. Επιπλέον η μεταφύτευση σποροφύτων (αντί απευθείας σπορά), δίνει σημαντικό προβάδισμα στην καλλιέργεια έναντι των ζιζανίων.
Ρύθμιση εδαφικού περιβάλλοντος. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα όπου γίνεται να ρυθμίσουμε ορισμένες παραμέτρους για μείωση του πληθυσμού τους. Για παράδειγμα ρίχνοντας άσβεστο περιορίζονται ζιζάνια που θέλουν όξινο έδαφος (δείκτες) όπως η ανθέμιδα (Anthemis arvensis). Η υπεδαφοκαλλιέργεια περιορίζοντας τη συμπίεση του εδάφους, αλλάζει τις συνθήκες υγρασίας που επιτρέπουν την ανάπτυξη ορισμένων ζιζανίων. Η στράγγιση περιορίζει τα υδροχαρή ζιζάνια (αλογοουρά, χαμολεύκα).
Αμειψισπορά. Η αμειψισπορά (εναλλαγή καλλιεργειών) είναι ένα από τα σπουδαιότερα καλλιεργητικά μέτρα αντιμετώπισης των ζιζανίων. Η επιτυχία όμως του μέτρου αυτού προϋποθέτει α) να εναλλάσσονται φθινοπωρινές με ανοιξιάτικες καλλιέργειες (και τα αντίστοιχα ζιζάνια), β) να εναλλάσσονται ¨κλειστές¨ καλλιέργειες που σκιάζουν τα ζιζάνια με ¨ανοικτές¨. γ) να εναλλάσσονται ετήσιες με πολυετείς καλλιέργειες δ) να εφαρμόζεται μια μεγάλη ποικιλία εναλλασσόμενων καλλιεργητικών τεχνικών.
Μεικτή καλλιέργεια. Είναι γεγονός ότι φυτά σε συγκαλλιέργεια ευδοκιμούν καλύτερα από τα άλλα σε μονοκαλλιέργεια. . (Συγκαλλιέργεια π. χ. ψυχανθών με δημητριακά). Αποτελούν ένα είδος φυτοκοινωνίας που προσαρμόζεται στο περιβάλλον όπου φυτρώνουν και βρίσκονται σε συνεχή ανταγωνισμό μεταξύ τους. Το ένα είδος εξαρτάται από το άλλο, αλληλοπροστατεύονται και επηρεάζονται προς όφελός τους και σε βάρος των βλαβερών εντόμων και των άλλων ασθενειών. Πέρα από όποια άλλα πλεονεκτήματα, επιφέρει και σε μεγάλο βαθμό αποκλεισμό των ζιζανίων.
Κατάκλιση ή αποστράγγιση.Ο τρόπος αυτός αντιμετώπισης, στηρίζει την αποτελεσματικότητά του στον τρόπο διαχείρισης του νερού. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιεί την κατάκλιση για να δημιουργήσει συνθήκες έλλειψης οξυγόνου στα μη υδροχαρή ζιζάνια ή την αποστράγγιση (σε κανάλια άρδευσης ή σε λιμνάζουσες περιοχές) με σκοπό τη στέρηση του νερού από τα υδροχαρή ζιζάνια, τα οποία τελικά νεκρώνονται.
ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΜΕΣΑ
Σήμερα είναι διαθέσιμη μια σειρά από μικρά εργαλεία για τη μικρή εκμετάλλευση και κυρίως καλλιέργεια λαχανικών και αρωματικών. Όσον αφορά ιδιαίτερα την Ελλάδα, χώρα με πολλά επικλινή και δύσβατα εδάφη, που ωστόσο καλλιεργούνται (π. χ. ελαιώνες), είναι συχνά σημαντική η βοήθεια που προσφέρουν τα νεότερα φερόμενα χορτοκοπτικά / θαμνοκοπτικά μηχανήματα, για τον έλεγχο δύσκολων πολυετών ζιζανίων, όπως τα βάτα (Rubus fruticosus).
Στον τομέα των μεγάλων καλλιεργειών, το βάρος έχει φύγει εδώ και καιρό από τα βαριά παρελκόμενα και η προσοχή των παραγωγών που ενδιαφέρονται για το έδαφός τους, και άρα και των κατασκευαστών, έχει επικεντρωθεί σε μηχανήματα ελαφριάς, επιφανειακής κατεργασίας. Τέτοια είναι οι οδοντωτές σβάρνες με μακριά δόντια κυρίως, με μεγάλες βελτιώσεις σε ό,τι αφορά την αντοχή, την αποτελεσματικότητα αλλά και την ευκολία χρήσης και μεταφοράς τους.
Για την καταπολέμηση με μηχανικά μέσα, διάφορες τεχνολογικές βελτιώσεις βλέπουν συνεχώς το φως. Μια τέτοια είναι και οι περιστρεφόμενες ψήκτρες (βούρτσες), που κάνουν μια αποτελεσματική ζιζανιοκτονία, αλλά συγχρόνως διαμορφώνουν με την περιστροφή τους και το μικροανάγλυφο του εδάφους. Οι περιστρεφόμενες ψήκτρες (βούρτσες) χρησιμοποιούνται κυρίως σε λαχανικά όπως τα καρότα, τα κρεμμύδια, τα σκόρδα, το σέλινο και τα πράσα.
Ένα ακόμα μηχάνημα που χρησιμοποιείται από βιοκαλλιεργητές βάμβακος είναι ο περιστρεφόμενος καλλιεργητής (Roll Star Cultivator). Πλεονεκτεί σε σχέση με τους κοινούς καλλιεργητές ότι μπορεί να πλησιάζει κοντά στη γραμμή (10 cm). Ακόμη, με τους δίσκους δεν κόβονται τα ζιζάνια αλλά ξεριζώνονται.
Επίσης ένα μηχάνημα με χαρακτηριστικά όμοια με αυτά του περιστρεφόμενου καλλιεργητή, είναι ο Ανοιξιάτικος Καλλιεργητής (Spring Tine Harrow). Έχει τη δυνατότητα της μηχανικής καταπολέμησης των ζιζανίων και επί της γραμμής, ενώ ταυτόχρονα αερίζει το έδαφος περιορίζοντας τις ιώσεις. Ο τύπος αυτός του μηχανήματος χρησιμοποιείται ευρέως στα δημητριακά
Εκτός των παραπάνω μέσων τα ζιζάνια μπορούν να αντιμετωπιστούν και θερμικά. Δεν εννοείται τόσο το κάψιμο, όσο η επίδραση με φλόγα με υπέρυθρη (θερμική) ακτινοβολία. Η χρήση της θερμικής καταπολέμησης έχει προ πολλού περάσει στο στάδιο της πράξης, με το φλογοβόλο. Υπάρχουν τρεις τρόποι που μπορεί να χρησιμοποιηθεί η φλόγα στην καλλιέργεια:
1) Προφυτρωτικά (καρότα, παντζάρια). 2) Μετά την ανάδυση ή μεταφυτρωτικά, (καλαμπόκι). 3) Πριν τη συγκομιδή (για την αποφύλλωση σε πατάτες και κρεμμύδια).
Εκτός των παραπάνω σύγχρονων μηχανημάτων, για τον έλεγχο δυσκολοεξόντωτων πολυετών ζιζανίων εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται τα παραδοσιακά μηχανήματα, όπως το άροτρο, η φρέζα, τα μηχανικά σκαλιστήρια ή φρεζοσκαλιστήρια.
ΦΥΣΙΚΑ ΜΕΣΑ
Εδαφοκάλυψη. Η μέθοδος αυτή έχει εφαρμογές στη δενδροκομία, αμπελουργία, συνήθως ανάμεσα στις γραμμές φύτευσης, αλλά και στη λαχανοκομία και καλλιέργεια μικρών φρούτων, όπως ειδικά στις φράουλες. Η εδαφοκάλυψη μπορεί να ελέγξει ανεπιθύμητα ζιζάνια λόγω ανταγωνισμού ή αλληλοπάθειας. Ο έλεγχος των ζιζανίων γίνεται με τη χρήση υλικών εδαφοκάλυψης όπως ξερά χόρτα, άχυρο, πριονίδι, και ειδικά με φύλλα μαύρου πλαστικού. Η εδαφοκάλυψη μπορεί επίσης να γίνει με τη μορφή της χλωρής λίπανσης.
Ηλιοθέρμανση. Με τον όρο ηλιοθέρμανση, εννοούμε τη θερμική, χημική και βιολογική μεταβολή που υφίσταται ένα έδαφος από την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας, αν καλυφθεί για τέσσερις τουλάχιστον εβδομάδες με φύλλο πλαστικού. Πρόκειται για θερμική αδρανοποίηση των ζιζανίων.
ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΜΕΣΑ
Κλασσική βιολογική μέθοδος αντιμετώπισης ζιζανίων. Η βιολογική αυτή μέθοδος συνίσταται στην εισαγωγή ή απελευθέρωση φυσικών εχθρών ή παρασίτων (έντομα, μύκητες, ακάρεα, βακτήρια, νηματώδεις) με σκοπό τη σημαντική μείωση του πληθυσμού ενός ζιζανίου. .
Βιολογική μέθοδος αντιμετώπισης ζιζανίων με μικροοργανισμούς. Συνήθως φυτοπαθογόνοι μύκητες με εξειδικευμένη δράση απέναντι σε κάποιο ζιζάνιο μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τον περιορισμό του.
Βιολογική μέθοδος αντιμετώπισης ζιζανίων με ανώτερα φυτά (αλληλοπάθεια). Με τη μέθοδο αυτή τα ζιζάνια αντιμετωπίζονται με καλλιεργούμενα φυτά που έχουν την ικανότητα να εκκρίνουν στο χώρο ανάπτυξής τους διάφορες χημικές ουσίες, οι οποίες αναστέλλουν το φύτρωμα ή την αύξηση διαφόρων ζιζανίων.
Βιολογική μέθοδος αντιμετώπισης των ζιζανίων με ανώτερα ζώα. Σε κάποιο βαθμό η ελεγχόμενη βόσκηση βοοειδών, αιγοπροβάτων κ. λ. π. , σε φυτείες πολυετείς ή δενδρώνες, μπορεί να θεωρηθεί τρόπος βιολογικού ελέγχου, στο βαθμό που μειώνει σημαντικά τη σοβαρότητα του προβλήματος που δημιουργούν κάποια ζιζάνια.
ΒΙΟΔΥΝΑΜΙΚΑ ΜΕΣΑ
Η βιοδυναμική είναι ένα προχωρημένο σύστημα γεωργίας, που είναι βασισμένο στον εσωτερικισμό και στην ανθρωποσοφία που αναπτύχθηκε ενάντια στον υλισμό και στον βιομηχανικό πολιτισμό. Το σύστημα αυτό προσπαθεί να δραστηριοποιήσει το έδαφος και τα φυτά με μέσα που φέρουν στο φως τις κρυμμένες φυσικές δυνάμεις και ευνοούν την αρμονία τους.
Η βιοδυναμική καλλιέργεια φτιάχνει ειδικά παρασκευάσματα από φυτά, από κοπριά αγελάδας και σκόνες ορυκτών. Τα παρασκευάσματα αυτά τα χρησιμοποιεί για να θεραπεύσει το έδαφος, τα φυτά και τα ζώα και να φέρει την αρμονία ξαναδίνοντας ζωντάνια στο περιβάλλον.
Οι αρχές της βιοδυναμικής καλλιέργειας εφαρμόζονται και στον έλεγχο των ζιζανίων, ώστε να αποδυναμωθεί η δύναμη ζωής τους και να μην επανέρχονται με μεγάλη ένταση
